Fiji MATUKU Lau groep

Inleiding

Wij hebben na onze aankomst in Savusavu, Fiji, eerst het zuidoostelijke deel van Fiji bezocht. Omdat onze ervaringen op het eiland Matuku zo bijzonder zijn, besteden we daar deze blog volledig aan. De overige eilanden zullen we in een volgende blog behandelen. Hoe we zijn gevaren kun je hieronder zien, Matuku in de rode cirkel.

Het eiland Matuku maakt onderdeel uit van de Lau-groep. Deze eilandengroep was tot ongeveer 10 jaar geleden als buitenlander bijna onmogelijk te bezoeken. Je moest aparte vergunningen regelen om daarheen te mogen. Dat is de laatste jaren veranderd; je mag nu de eilanden vrij bezoeken. Doordat je de eilanden vrijwel alleen per boot kunt bezoeken, is het aantal bezoekers nog een stuk geringer dan in andere gebieden van Fiji. De Lau groep is een groep eilanden, waar de bewoners nog veel traditioneler leven, dan in de meeste delen van Fiji.

Een moeilijkheid is dat je tegen de heersende wind in moet zeilen om daar te komen.

Sevusevu en Kava

Sevusevu is een belangrijk onderdeel in de cultuur van Fiji. Het wordt tijdens alle belangrijke gebeurtenissen uitgevoerd. Bij geboorten, huwelijken en begrafenissen, maar ook bij andere dorpsbijeenkomsten. Sevusevu wordt ook uitgevoerd als bezoekers een dorp of gebied willen bezoeken.

In Fiji is al het land (en het bijbehorende water) eigendom van de inwoners en moet je, voor het bezoeken van dit land, toestemming vragen aan de chief. Het gebruik is dat je een kleine gift doet, de sevusevu, als teken van respect en ook om permissie te vragen om zijn land te bezoeken, te mogen ankeren in het gebied en door het dorp te mogen lopen en daar te verblijven. Na acceptatie van de Sevusevu heb je hiervoor permissie en word je, voor zolang je bezoek duurt, onderdeel van de dorpsgemeenschap.

In de meer traditionele nederzettingen wordt dit gebruik nog in ere gehouden.

Men ziet de dorpsgemeenschap als 1 grote familie. Wat het ene individu doet, beïnvloedt alle anderen binnen die “extended family”. Dus, als jij geaccepteerd bent als bezoeker, maak jij onderdeel uit van die familie en moet je je zo gedragen, dat je anderen binnen die gemeenschap geen kwaad of schade toebrengt. Je moet je dus ook houden aan de regels van het dorp. Zo wordt het als erg onbeleefd gezien als je zonnebrillen en/of petjes draagt. Shorts zijn voor de heren geen probleem, maar de dames moeten echt een sulu (sarong) aan. Voor het presenteren van de sevusevu moeten de heren ook aan de sulu geloven. Verder moeten schouders en knieën bedekt zijn.

Het dorp vanaf onze ankerplaats gezien

Het traditionele geschenk als sevusevu is kava wortel. Deze wortel van de “Piper Methysticum” wordt fijngestampt en op traditionele wijze verwerkt tot een drank. Deze drank heeft licht verdovende eigenschappen. Het wordt bereid in een tanoa; een ronde, houten schaal op pootjes. Omgeven door rituelen, wordt de kava na bereiding vooral door de mannen gedronken. Officieel is er een kava ritueel na het presenteren van de sevusevu, maar dat hebben wij niet meegemaakt. Je biedt de kava aan, aan de chief of zijn vertegenwoordiger. Die prevelt een gebedje, met het pakketje in zijn handen. Daarna wordt er in de handen geklapt en word je officieel welkom geheten. De kava moet je wel van tevoren kopen. Op iedere fruit en groentemarkt in Fiji is het te koop, maar niet in het dorp.  

Ons paketje KAVA

 

Jay van onze host famely, stampt de KAVA

Onze belevenissen

Op 1 oktober komen we aan op Matuku. We hebben voor de verandering weer eens heerlijk relaxed gezeild. Goede snelheid, weinig helling en lekker weer. Hier doen we het voor! We vertragen zelfs nog een beetje om met daglicht het rif door te kunnen varen. Vlak achter ons komt nog een jacht aan, we zijn enkele dagen met twee jachten. We ankeren in de baai voor het dorp Lomati. Na eerst wat uitgerust te hebben na een nacht varen, gaan we ’s middags naar het dorp. Voor het dorp ligt bij laag water een enorm modderveld. Zo ondiep dat je er met je dinghy niet overheen kunt. Maar met je blote kakkies in de modder dan. Eerst op de kant je sulu aan. En gelukkig is er ook een kraan, waar je je voeten kunt afspoelen.

Op de kant worden we al opgewacht door een dame, die ons naar het gemeenschapshuis brengt. Hier zijn een paar dames gezamenlijk aan het weven van rieten matten. Of eigenlijk: gedroogde bladeren van de pandanusboom worden hier verwerkt tot matten. De dames verwelkomen ons enthousiast. Ze vertellen dat ze hier op maandag-, dinsdag-, donderdag- en vrijdagochtend samen werken. De dame, die ons hier naartoe meegenomen heeft, gaat de vervanger van de chief roepen voor de Sevusevu.

De chief is er niet, dus een vervanger neemt onze kava in ontvangst. We zitten met zijn allen op de grond, op de geweven matten. De vervanger van de chief pakt het pakketje kava aan, prevelt een gebedje en na wat handgeklap, zijn we officieel welkom.

Onze Sevusevu geschenken voor de chief

We krijgen een host family toegewezen: Jay en Mere. Voor ons is het de eerste keer dat we een host family krijgen, maar we hadden het wel al eerder van andere cruisers gehoord. De host family zorgt voor je tijdens je verblijf. Hun huis is de aangewezen plek om te verblijven, als je naar het dorp gaat. Ook zijn zij de aangewezen personen om vragen te beantwoorden, et cetera. We maken kennis met Jay en Mere. Aangezien we letterlijk opgevreten worden door de muggen, houden we het kort. In het vervolg gaan we alleen gewapend met muggenspray aan land. De volgende dag is het rustig weer en gaan we snorkelen bij het rif. Schitterend! Echt geweldig, prachtig koraal (staat in onze top 5 allermooiste koraal), minstens 2 zeeschildpadden en de nodige mooie tropische visjes. Het is maar goed dat we die dag zijn gaan snorkelen, want we krijgen daarna nog behoorlijk onstuimig weer.

er zijn veel honden in het dorp,
die worden o.a. gebruikt bij de jacht op wilde varkens

We bezoeken Jay en Mere die middag nog even en vertellen dat we graag naar de school willen die in het andere dorp is. We spreken een tijd af, om de volgende dag die wandeling te maken. We zien op Google earth een prachtig pad lopen. Maar we horen al gauw dat dat pad, wat aangelegd is door de regering, volledig overwoekerd is. Je kunt natuurlijk wel via het pad naar het andere dorp met de school lopen, maar je kunt ook met de boot en dat is toch veel makkelijker?

Aangezien bijna niemand loopt, ziet men het nut van het vrijhouden van het pad ook niet. Maar goed, wij wel dus. Jay met zijn machete voorop en wij er achteraan.

We komen langs een klein dorp en vervolgens door een iets groter dorp. Dat staat vrijwel geheel leeg. Zonde! We horen later van Jay dat de meeste mensen wegtrekken als hun kinderen naar de middelbare school gaan. Die hebben ze niet op dit eiland en je laat je kinderen niet alleen in Suva o.i.d. Deze dorpen raken daardoor hoe langer hoe meer ontvolkt. Veel jonge mensen komen niet meer terug, willen niet meer zo primitief leven. In het dorp Lomati heeft men wel stromend water, door een bergbeek. Elektriciteit zeer beperkt, via een zonnepaneel en/of een generator. Internet uiteraard niet beschikbaar, mobiele telefonie evenmin, wel een vaste telefoonlijn. Een aantal mensen hebben wel tv via de schotel.

Wel een mooi toilet

De burgemeester van het dorp met de school

Op de school worden we enthousiast ontvangen door de head teacher. Hij zegt dat hij het zeer op prijs zou stellen als we in zijn klas iets zouden willen vertellen. Deze kinderen hebben hun examen voor die dag afgerond, dus het komt nu wel uit. Zo gezegd, zo gedaan. We vertellen kort dat we uit Nederland komen, waar dat ligt, over dijken en molens en niet te vergeten: klompen. Uiteraard mogen de kinderen ook vragen stellen.

Heinze voor de klas

We doen nog een klas, maar dan vinden we het wel genoeg. De kinderen vonden het erg leuk en interessant, volgens Jay. Van een leraar krijgen we als bedankje een tros bananen mee. Jay krijgt onderweg nog een grote rijpe papaja en we plukken limoentjes van een boom. De rijpe papaja en nog een onrijpe krijgen we mee voor aan boord. Altijd weer lekker.

Bij de school is ook een “boarding school”; hier verblijven kinderen door de week. Ze komen op zondagmiddag en gaan op vrijdagmiddag weer naar huis. De ouders zijn om de beurt een week aanwezig om voor de kinderen te zorgen. Ze koken, helpen ze, etc. Er is een meisjeshuis en een jongenshuis. Maar in totaal zijn er maar 10 kinderen; 6 meisjes en 4 jongens. Vanuit Lomati gaan er 4 kinderen naar de boardingschool, waarvan 3 van Jay en Mere.

Keuken van de boarding

Slaapkamer van de boarding

Doordat we redelijk veel tijd doorbrengen met Jay en Mere, krijg je langzamerhand ook wat meer inzage in wat er zoal speelt. Zo horen we van Jay dat hij (en Mere) als eersten zich met bezoekende cruisers bezighielden. Andere dorpsbewoners hadden daar, volgens Jay, geen interesse in. Echter, Jay kreeg nogal eens wat spullen etc. van cruisers. En toen raakten de andere dorpsbewoners toch wel geïnteresseerd. Als er nu een zeilschip binnenkomt, bepaalt de burgemeester wie de host family wordt. Wij kwamen tegelijkertijd aan met dat andere schip. En dat andere schip was groter. En een groter schip betekent meestal: meer cadeautjes. Dus, de burgemeester bepaalde dat zijn eigen gezin de host family van dat schip zou zijn. Mere was in eerste instantie een beetje teleurgesteld dat zij en Jay ons kregen. Echter, die andere boot gaf helemaal niks! Er werd heftig geroddeld over dat schip, want de mensen liepen in korte broek, hadden petjes op en gaven dus helemaal niks. Ze hadden uiteraard wel sevusevu gedaan. Het verhaal gaat dat deze mensen in een naburig dorp weggestuurd zouden zijn, omdat ze niet volgens de regels gekleed gingen. Voor vrouwen is een sulu onontbeerlijk en het is erg onbeleefd om iets op je hoofd te hebben.

Heinze en ik hadden in Savusavu apart inkopen gedaan, om cadeau te geven. Wij namen iedere dag wel iets mee. Een pakje thee, noedels, een zak rijst, een blikje corned beef, speelgoedbeestjes voor de kinderen, et cetera. Ook hebben Jay en Mere, samen met hun 3 kinderen, bij ons aan boord gegeten.

Jay, mere en de kids bij ons aan boord

Ik had lasagne gemaakt en die vonden de ouders heerlijk; de kinderen aten liever het brood wat Heinze gebakken had, de chipjes en de fruitsalade. Dus: eind goed, al goed, voor Jay en Mere. Overigens is er nu ook strijd tussen de dorpen onderling. De andere dorpen krijgen geen cruisers, omdat hier de enige goede ankerplaats is. Maar zij willen ook wel een stukje van de koek…..

Jay heeft een keer van een andere cruiser een oude Ipad cadeau gekregen. Hij was niet in staat om die Ipad op te laden omdat er geen 230V generator was, de enige stroomvoorziening is 12 volt van een zonnepaneel met een vrijwel versleten accu. Heinze heeft een 12V USB oplader van ons schip gedoneerd en aangesloten. Ook is Heinze een hele dag bezig geweest om elektriciteit (12V) met zekeringen daaraan op de accu aan te sluiten (een soort stoppenkast gemaakt met drie groepen) zodat er een veilige situatie ontstaat . Eén van onze LED lampen voorziet nu hun huis van licht.

Op de Ipad stonden geen apps, zodat alleen foto’s en filmpjes gemaakt kunnen worden. Jay wilde graag films kijken en muziek afspelen,  Heinze is een hele dag bezig geweest, samen met Jay, om benodigde apjes te installeren. Ze gingen daarvoor naar het grote dorp verderop, waar een weatherman internet zou hebben. Het bleek internet via de satelliet via Iridium; het duurde uren om te downloaden. Maar goed, het is wel gelukt. Nu heeft  Jay er muziek opstaan en ook een paar films uit onze bibliotheek. De hele familie is helemaal happy.

Heinze en ik gaan ook naar de kerk. Dat wordt zeer gewaardeerd. We worden officieel welkom geheten en we worden gevraagd kort iets te zeggen, voor de dienst begint. Religie is erg belangrijk, hier in de Lau groep. Op zondag zijn drie diensten, om 04:00 uur; om 10:00 uur en 16:00 uur. Jay vertelt ons dat iedere ochtend om 03.30 uur (ja, dan slapen wij nog)  de “bel” geluid wordt voor “family prayer”. De bel is een soort houten trog, waar met stokken op geslagen wordt. Je krijgt een soort trommelgeluid. Dat deden ze bij het Paradise resort in Taveuni om het happy hour aan te kondigen. Toch wat anders. In het dorp wordt maar 1 religie toegestaan. In dit geval zijn het Methodisten.

Heinze met zijn zondagse sulu

We horen later dat er dinsdag een speciale dienst voor de vrouwen van alle dorpen zal zijn, hier in Lomati. Ik ben daar ook welkom. De diensten  duren best lang. Uiteraard gaat alles in het Fijian, waar je dus geen woord van verstaat. Het is toch de moeite waard, want het zingen is werkelijk prachtig. Alles a capella. Na de dienst op dinsdag, wordt er gezamenlijk gegeten in het gemeenschapshuis. Alhoewel, de mannen zitten in een grote kring in de hoek en drinken alleen maar kava. Ik zie geen enkele man eten.

De kava in de bowl (Tanoa) mag bijna gedronken worden

Dames eten, heren drinken

De vrouwen zitten aan een lange loper op de grond en eten de maaltijd die door de vrouwen van Lomati bereid zijn. 1 Keer per maand is er zo’n dienst, iedere keer in een ander dorp. Het ontvangende dorp bereidt de maaltijd. Hier ben ik de enige buitenlander. Heel leuk en bijzonder om dit zo mee te maken! Ik voel me ook echt welkom. Meerdere vrouwen komen even een praatje maken. Fijn dat bijna iedereen redelijk Engels spreekt!

Jay heeft al een paar keer tegen Heinze gezegd, dat hij het vooral tijdig moet melden, als we plannen hebben om te vertrekken. Mere en hij willen dan een afscheidsdiner voor ons houden. We zien gunstige wind op zaterdag en melden dat dus netjes. Er wordt nogmaals bevestigd dat we dan toch echt vrijdagavond moeten komen eten. Ze weten dat ik helemaal geen vis, schelp- en/of schaaldieren eet. Ze vragen Heinze of hij landkrabben eet. Hij zegt dat hij die nog nooit gegeten heeft, maar dat hij dat liever niet doet, als je de dag daarna een lange zeiltocht gaat maken. Als het niet goed valt, heb je een probleem. We hebben al meerdere keren lunch gegeten bij Jay en Mere. Meestal maakt ze gefrituurde aubergineschijven, een curry van aardappel en corned beef, wat rijst of roti. Allemaal heel lekker. Bijzonder is, dat Jay en Mere wel met ons mee-eten, maar dat andere bezoekers moeten wachten tot wij klaar zijn. We hebben gehoord dat je als officiële gast vaak alleen moet eten en dat de host family dan toekijkt. Gelukkig is dat hier niet het geval. Maar anderen moeten dus wel wachten tot wij klaar zijn.

 

Ik heb een aantal keren bij Mere in de keuken gezeten, terwijl zij aan het koken was. De keuken is in een apart gebouwtje, wat vanwege de brandveiligheid een goed idee is. Er staan 2 grote gasflessen, maar die zijn allebei leeg. Een koelkast werkt ook niet, gezien het gebrek aan elektriciteit. Ze kookt op een comfort met kerosine en op een houtvuur.

Mere in haar heiligdom

Daar wordt, om het wat op te stoken, nog een plastic zak opgelegd. Wellicht vanwege het houtvuur is de hele keuken grijs. Echt vies. Ze hebben 2 pups, die weliswaar steeds weggestuurd worden, maar die zich daar niks van aantrekken. Tumba! klinkt het dan. Dat betekent: buiten. Ik heb al de grap gemaakt, dat de hondjes waarschijnlijk denken dat ze Tumba heten. De volgende keer als je het zegt, komen ze blij naar je toe. Heel zielig is, dat de hondjes onder de vlooien zitten en daar hebben ze overduidelijk last van. Wat geen enkel probleem gevonden wordt, is dat de kip met haar 2 kuikentjes de keuken binnenkomt. Ja, die kip is van hun dochter. Onlangs las ik in het nieuws dat in Amsterdam een restaurant gesloten werd, vanwege een muis. Tsja, er zijn verschillen. Ook grappig is, dat zij 2 luiken in de keuken heeft. Door het ene luik gooit ze al het water naar buiten. Door het andere gooit ze voedselresten. Daar hangt een mand, waarin die voedselresten verzameld worden voor de varkens. De kippen weten echter ook dat daar lekkere hapjes in gegooid worden, dus er zit ook nog wel eens een kip bovenop. Zo grappig.  Maar goed, we hebben echt heerlijk gegeten bij Mere.

We verwachtten voor het afscheidsdiner een wellicht iets uitgebreidere versie van de lunch. We komen vrijdag aan het eind van de middag aan land, om ook nog even een paar andere mensen gedag te kunnen zeggen en misschien nog een beetje te kunnen helpen bij Mere. Tot onze grote verbazing treffen we een enorme bedrijvigheid aan bij Jay en Mere. Wat blijkt? Jay heeft een varken geslacht en de hele familie is hard bezig om die te bereiden voor het afscheidsdiner!

Ook de kop van het varken wordt ververkt

In de keuken was onvoldoende ruimte op het vuur voor het volledige feestmaal,
dan maken ze gewoon een extra vuurtje buiten de keuken

We voelen ons in eerste instantie echt een beetje bezwaard. Mooi is het om te zien dat Mere helemaal in haar element is. Ze straalt gewoon! Ze geeft orders aan iedereen. Inmiddels is het donker geworden. Er is maar 1 lamp in het huis, maar die brandt dan ook dag en nacht, dat dan weer wel. Maar goed, ze hebben in de huiskamer een lange loper op de grond uitgerold en daar wordt het diner opgediend. We eten met het hele gezin en 2 neven, die ook geholpen hebben. We eten bij het licht van een grote zaklantaarn. Het hele dorp is, op een enkel lichtje na, helemaal donker. Het eten is echt verrukkelijk. Ze willen ons nog een groot stuk vlees meegeven, maar dat weten we gelukkig af te wimpelen. Het is meer dan goed zo. Na een gezellig en lekker diner, gaan we in het stikdonker naar onze boot. We besluiten toch de volgende ochtend nog even naar de kant te gaan. Om nog 1 keer te knuffelen, een paar kleine cadeautjes te geven en te bedanken. Jay zegt dat hij moeite heeft om zijn tranen te bedwingen. Het jammere is dat cruisers altijd weer weg gaan…

 

Wat een bijzondere ervaringen. Meer traditioneel ga je het volgens ons niet meer vinden, hier in Fiji. We zijn dankbaar voor deze mooie tijd, bij deze lieve mensen. Het geeft wel te denken, dat het bezoek van relatief weinig cruisers al zo’n enorme invloed heeft op het leven van deze mensen. Deze levensstijl sterft over niet al te lange tijd uit. Maar, is dat erg? Zeer begrijpelijk dat jonge mensen niet meer zo willen leven. Maar voor ons was het geweldig!